Luis Pato Vinho Barrio 2001 tinto (Beiras, Portekiz)

Şarap dünyasında, "orta damakta boş" ifadesi genel olarak şaraba ilişkin oldukça olumsuz bir yargı belirtir. Vinho Barrio (vinyo baryo) da hakikaten orta damakta boş bir şarap. Ama nasıl boş?  Kendisi boşluğun şaşırtıcı bir tat ve koku mimarisinde vücut bulmuş hali gibi... desem abartmış mı olurum.

Vinho Barrio, nevi şahsına münhasır, tuhaf ve şaşırtıcı karakterde bir şarap. İnsanı, burunda yoğun ve kompleks bir aroma paleti ile karşılıyor: kızarmış muz, hindistan cevizi, incir ve böğürtlene, alttan hafif balzamik notalarla, tütünsü, topraksı nüanslar eşlik ediyor. Kaliteli bir porto burnunu andırıyor. Fakat bir yudumda bütün bu güçlü aromalar orta damakta birdenbire dağılıyor. Damakta oluşan bu boşluk hissi, yanağı çevreleyen güçlü tanenlerle çerçevelenip adeta mekansallaşıyor. Bitimde ise yoğun aromalar geri dönüyor ancak bambaşka bir biçimde. Burundaki meyve ağırlıklı notaların yerini beyaz biberin öne çıktığı baharat ağırlıklı bir palet alıyor.

Deneyim bakımından Vinho Barrio'dan bir yudum almak, ortasından nehir geçen ve nehrin iki yakası adeta iki farklı dünya olan bir şehirde köprüden karşı kıyıya geçmek gibi: şaşırtıcı ve heyecan verici. Bu şarabın, içtiğim en özgün şaraplardan biri olduğunu düşünüyorum. Yalnız, bir olumsuz tarafı belki Portekiz ortalamasının üstündeki fiyatı; nitekim fetişi var şarap dünyasında - tamamen başka bir sebepten. Luis Pato bu şarabın yapıldığı 80 yaşındaki bağı sökmüş. 2001 vintajı da toplanan son mahsülden, yaklaşık 5900 şişe kadar üretilmiş - başka yok. (Tabi tekrar dikilmiş bağ hatta şarap yapmaya da başlamışlar.... Ama nerde 80 yıllık bağ nerde 5-10 yıllık bağ...falanfıstık ) Şarap camiasındaki fetişin sebebi bu.

Bu arada Luis Pato, Portekiz'in Bairrada şarap bölgesi içinde en eski, en tanınan ve sevilen bağcı-üreticilerden. Ününü de hakediyor; güzel şarap yapıyor... Kendisi Bairrada bölgesinin Portekiz'de bir şarap denominasyonu (DOC) olmasına da önayak olmuş bir isim - Heyhat - Şimdi ise kurduğu denominasyona giremiyor-girmiyormuş; web sayfasında deklare ettiği Rebelliği bundan. DOC çerçevesinde üzüm çeşitlerine getirilmek istenen bazı sınırlamalara karşı çıkmış, sonunda da millet toplanıp amcayı denominasyondan atmış mıymış neymiş... Dolayısıyla en iyi Bairrada şaraplarından biri "Bairrada şarabı" olarak satılamıyor şimdi - İroni, hayatın 99 adından biridir - Bu nedenle Vinyo Baryonun da denominasyonu Bairrada değil dikkat ederseniz daha genel bi denominasyon: 'Vinho Regional Beiras'. Şişedeki ördek resimleri ise de üreticinin soyadından: "Pato" portekizce ördek demek-miş.

Sıkıcı şarap terminolojisine dönecek olursak; bu şarap, doğal maya kullanılarak ve filtrelenmeden, Portekiz'in yerel üzümü 'baga'dan üretilmiş bir monosepaj. Bu yönüyle de şaşırtıcı aslında çünkü baga hem yetiştirilme zorluğu hem de yüksek asit ve tanen içeriği nedeniyle genelde harman şarapların ikinci yahut üçüncü üzümü olarak kullanılıyor. Böylece harmanlanan kupajın strüktürünü güçlendiriyor ve yıllanma kapasitesini arttırıyor. Fakat monosepaj olarak kullanıldığında, hele de şarap gençken tüketilirse.... ne diyim - eğer sabah kahvaltısında yarım limon yiyip, yumurtanıza biberi boca ettikten sonra zift gibi demli çayınızdan yudumlayan bir insan değilseniz - dağıtır, ağız burun bırakmaz.  Pato'nun rebelliğinin sırrı biraz da burada: bu zor üzümden yüksek asit ve tanen oranı ile dengeyi biraz yukarda bulsa da; zengin, dengeli, aromatik ve şaşırtıcı bir monosepaj yapmayı başarmış.

* http://www.luispato.com/Default.aspx
Görsel: the Heydar Aliyev Cultural Center in Baku, Azerbaijan. Mimarı Zaha Hadid.